Prva asocijacija na ovu zemlju, pored kilta i smešnog naglaska, jeste i škotski viski ili ’’skoč’’. To i ne treba da nas čudi, jer je viski škotski nacionalni brend, i u velikoj meri je ovoj zemlji doneo popularnost.
Iako se viski proizvodi u celoj zemlji, viski na krajnjem jugu i severu zemlje se dosta razlikuju.
Promenom lokacije menja se klima, teroar, kvalitet sirovine ali i metodologija i način proizvodnje, tako da sve to doprinosi razlikama u stilu i doživljaju finalnog proizvoda. Tako je i sa škotskim viskijem. Viski koji proizvode destilerije na obali mora ne liče ni najmanje na viski iz centralnog dela zemlje. Ostrvski viski je pak priča za sebe ako ga uporedimo sa Speyside viskijem.
Škotski viski – 6 viski regija
Tako je i nastala podela na 6 viski regija, a to su: Speyside, Highlands, Islands, Lowlands, Islay, Campbeltown.
Međutim, nije uvek bilo tako. Na početku, Škotska je podeljena na 4 regije i to su bile Islay, Campbeltown, Highlands, Lowlands, a ova podela je nastala pre svega zbog zakona i načina oporezivanja. Regije Speyside i Islands su kasnije priključene, i to kao regije unutar Highlands-a, a mnogi ih i danas tako prihvataju.
Razlike postoje ne samo među viskijima različitih regija, već i unutar njih. Ove razlike su nastale zbog različite metodologije proizvodnje i opreme koja se koristi, a ne samo zbog lokacije destilerije. To je razlika u odnosu na vino i voćne destilate.
Pa hajde da se upoznamo sa svakom od gore pomenutom regijom!
Campbeltown
Broj destilerija: 3
Najpoznatije destilerije: Springbank, Glengyle, Glen Scotia
Ova regija obuhvata poluostrvo Kintira (Kynthire), i nalazi se na jugozapadu Škotske. Campbelttown, smo nekada poznavali kao ’’viski prestonicu sveta’’ koja je imala preko 30 destilerija. Danas je broj znatno manji, pa je broj destilerija koje se bave proizvodnjom viskija samo tri.
To su destilerije Springbank, Glengyle i Glen Scotia. Proizvodni program destilerije Springbank su Hazelburn i Longrow, ali je i destilerija Glengyle postala vlasništvo iste grupacije kao i Springbank, a njihov viski je Klikerran.
Viskiji iz ove regije su jedinstveni, zbog punog tela, kompleksni, sa umerenom dozom slanog ukusa u završnici. Karakteriše ih i umerena doza pikantnosti, a postoji i sličnost sa viskijima iz regije Islay zbog pozicije.
Iako je regija jako mala, sve tri destilerije proizvode prilično različite viskije. Springbank proizvodi robusnije, karakterno snažnije viskije, dok Glen Scotia proizvodi više ’’light’’ destilate, sa herbalnim tonovima. Glengyle je negde između.
Highlands
Broj destilerija: 47
Najpoznatije destilerije: Dalmore, Glenmorangie, Balblair
Ovo je najveća regija (obuhvata skoro polovinu Škotske), sa najvećom razlikom između stilova. Najveći broj brendova koje poznajemo proizvodi se baš u ovoj regiji.
Velika površina regije, utiče i na to da se sami viskiji međusobno dosta razlikuju. Baš zbog toga Highlands se deli na 4 dela.
Viskije sa severa ove regije prepoznajemo po ’’obalskom stilu’’, lakši su, suvi, sa začinskim karakterom i malo soli u završnici. Glenmorangie je njihov najbolji predstavnik.
Viskiji iz centralnog, istočnog ili južnog dela zemlje pružaju nam mnogo slađi, voćni karakter, ali su manje slatki od onih iz regije Speyside. Kako se krećemo južnije, približavamo se regiji Lowlands, začinski karakter prelazi u slatke, voćne note dopunjene koštunjavim voćem kao kod Tullibardine-a, ili tresetom kao kod Edradour-a.
Ne smemo preskočiti destileriju Oban, koja je osnovana 1794. i to pre istoimenog grada. Ovaj viski je predstavnik zapadnog dela Highlands regije i nalazi se između ’’ostrvskog’’ (suvog i nadimljenog) karaktera i lakših, začinskih i slatkastih tonova regije kojoj pripada. Savetujemo da ne propustite da ga probate.
Islay
Broj destilerija: 8
Najpoznatije destilerije: Ardbeg, Lagavulin, Laphroaig
Među ovih osam destilerija nalaze se pravi velikani, za koje smo već čuli. Za njega poznavaoci viskija kažu da su beskompromisni, jer su veoma snažni, intenzivno nadimljeni i karakterni. Nema onih koji ’’mogu ali ne moraju’’ da ih piju, jednostavno ili ih volite ili ne.
Blizina mora, količina joda, ukus soli i morske trave takođe utiču na jedinstvenost ovih destilata.
Destilerija Lagavulin
Više od viskija iz bilo koje druge regije, karakter Islay viskija pleni tresetom,što je rezultat kako procesa proizvodnje i ječma, tako i vode koja se koristi za dobijanje destilata. Islay zovu i ’’magičnom’’regijom, jer je veliki deo građana uključen u proizvodnju viskija.
Svetski poznati predstavnici ’’tresetnog ’’karaktera ove regije su Laproaigh, Lagavulin, slede Caol Ila, Ardbeg, Bowmore pripada grupi nešto lakših maltova. Bruichladdich i Bunnahabhain su netipični pripadnici Islay-a, Kilchoman je poslednja destilerija sa liste, počela je sa proizvodnjom 2005. godine, i polako ali sigurno probija se ka vrhu.
Lowlands
Broj destilerija: 4
Najpoznatija destilerija: Auchentoshan
Iako druga najveća regija po površini, broj destilerija je jako mali samo četiri. Moramo znati da je u ovoj regiji, krajem 18. veka bilo 215 aktivnih destilerija.
U ovoj regiji tradicija je bila da se viski destilira tri puta. Danas, samo Auchentoshan poštuje ovu tradiciju.
Škotski viski iz ove regije i snažan karakter ne idu zajedno. Za one koji se tek upoznaju sa viskijem, jedan od ovih destilata biće pravi izbor. Oni su potpuno glatki, kremasti, smireni bez imalo agresije. Osetićemo cvetne, herbalne ili citrusne tonove, zatim i note cimeta, đumbira, vanile. Upravo zbog svog ’’finog i kremastog’’ karaktera, zovu ih ’’Damama Lowland-a’’ (Lowland Ladies).
Islands
Broj destilerija: 7
Najpoznatije destilerije: Talisker, Jura, Highland Park
Teritorija Škotske je okružena sa preko 800 ostrva, ali mali broj njih je naseljen, pa je broj od 7 aktivnih destilerija logičan. Talisker je najveća među njima, sa kapacitetom od 2,6 miliona litara.
Destilerija Talisker
Vodi se polemika o tome da li se ostrva mogu posmatrati kao samostalna regija, ili oblast unutar regije Highlands, pa se tako i mogu videti liste sa 5 umesto 6 regija ( ili čak 4 ako izuzmemo i Speyside ).
Nije lako precizirati koji je tip škotskog viskija karakterističan za ostrva. Zavisno od lokacije vidljive su i razlike u profilima destilata, pa tako škotski viski Talisker sa ostrva Skaj je prepoznatljiv po vrlo jakim tonovima dima, dok je Highland Park sa Orknijskih ostrva baš suprotan- slatke note, flaralne, bez ikakvog traga dima.
Speyside
Broj destilerija:62
Najpoznatije destilerije: Glenlivet, The Macallan, Glenfiddich
Napomenuli smo da se Speyside ne smatra zvanično regijom već delom regije Highlands. Budući da ove dve regije razdvaja samo reka Spey (druga najduža i najbrža reka u Škotskoj), možemo i videti zašto je to tako.
Moramo istaći da je Speyside regija sa najvećim brojem destilerija u odnosu na površinu. Preko 60 destilerija i danas radi, a 4 od 5 najprodavanijih škotskih single malt-ova potiče upravo iz ove regije: Glenlivet, Glenfiddich, Glen Grant, Macallan.
Ni jedan određeni tip viskija, ne karakteriše ovu regiju.
Variraju od nešto lakših, herbalnih, cvetnih tonova do nekih bogatijih, sladunjavih (čokoladnih) nota. Za starenje se koriste burbon i šeri burad, a ono što je zajedničko ovim viskijima jeste nedostatak tresetnih tonova, koji su karakteristični za regiju Islay.
